อูเอะโน่โค่ยฟาร์ม (Ueno Koi Farm) เป็นฟาร์มผู้เพาะพันธุ์ปลาโชว่าที่โดดเด่นมากที่สุดฟาร์มหนึ่งในญี่ปุ่น โดยเน้นเพาะพันธุ์ปลาโชว่าเป็นหลัก และผลิตโคฮากุและซันเก้บ้างแต่จำนวนไม่มาก อูเอะโน่โค่ยฟาร์มอาจไม่เป็นที่รู้จักหรือคุ้นเคยในหมู่นักเลี้ยงปลาโค่ยมากนัก ทั้งนี้อาจเนื่องมาจากว่าฟาร์มตั้งอยู่ที่เมืองคูมาโมโต(Kumamoto) จังหวัดคิวชู(Kyushu) (ที่ตั้งและแผนที่ของฟาร์มแสดงดัง รูปที่ 1) และเพิ่งก่อตั้งฟาร์มเมื่อ ค.ศ. 1990 หรือเมื่อ 20 ปี ที่ผ่านมานี่เอง อูเอะโน่โค่ยฟาร์มเริ่มโดดเด่นและเป็นที่รู้จักมากที่สุดในครั้งแรกในปี 2005 ในงานประกวด AJNPA All Japan Combined Nishikigoi Show ครั้งที่ 36 ซึ่งเป็นงานประกวดปลาโค่ยที่ใหญ่ที่สุดในโลก ในครั้งนั้นปลาโชว่าของอูเอะโน่สองตัวได้เข้าชิงรอบห้าตัวสุดท้าย (Izeki) ที่ได้ชิงตำแหน่งชนะเลิศ (Grand Champion) แต่เป็นที่น่าเสียดายที่ตำแหน่ง Grand Champion ตกเป็นของปลาโชว่าอายุ 11 ปี ขนาด 88 เซนติเมตร ที่เพาะพันธุ์โดยมารูยามาโค่ยฟาร์ม (Maruyama Koi Farm) อย่างไรก็ตามปลาโชว่าของอูเอะโน่ซึ่งตอนนั้นมีอายุน้อยกว่ามากกลับได้รับความสนใจเป็นอย่างมากจากนักเลี้ยงที่หลงไหลในสายพันธุ์โชว่าที่ได้เห็นพวกมันในงานประกวดครั้งนั้น
(ก)
(ข)
(ค)
รูปที่ 1 (ก) ภาพวิวที่ตั้งของอูเอะโน่โค่ยฟาร์ม (ข) แผนที่ตั้งของอูเอะโน่โค่ยฟาร์ม และ (ค) ปลาในบ่อที่ฟาร์มอูเอะโน่ซึ่งส่วนใหญ่เป็นปลาโชว่าโดยมีปลาโคฮากุและซันเก้ร่วมด้วยแต่ผลิตจำนวนไม่มาก
(ก)
(ข)
(ค)
รูปที่ 2 โตชิฮิโร่ อูเอะโน่ (ก) และลูกชาย ฮิโรกิ อูเอะโน่ ชาย (ข) และ (ค) คือ โชว่าของอูเอะโน่หนึ่งในสองตัวได้เข้ารอบห้าตัวสุดท้ายที่ได้ชิงตำแหน่งชนะเลิศ ในงานประกวด AJNPA All Japan Combined Nishikigoi Show ครั้งที่ 36 ตอนนั้นมันมีขนาด 90 เซนติเมตร
เมื่อครั้งที่เจ้าของฟาร์ม คุณโตชิฮิโร่ อูเอะโน่ (Toshihiro Ueno) (รูปที่ 2) ก่อตั้งฟาร์มขึ้นใหม่ๆ ลูกชายของเขา ฮิโรกิ อูเอะโน่ (Hiroki Ueno) ยังเป็นเด็กนักเรียนชั้นมัธยมอยู่ ซึ่งในตอนนั้นฮิโรกิยังไม่ได้หลงไหลหรือสนใจในปลาโค่ยหรือนิชิกิกอย (Nishikigoi) มากนัก แต่ภายหลังจากที่เขาจบมัธยมปลายเขาได้ตัดสินใจไปทำงานที่ซาไกฟิชฟาร์ม (Sakai Fish Farm) ที่ฮิโรชิมา (Hiroshima) โตชิฮิโร่ได้แนะนำให้เขาไปเรียนรู้การเพาะพันธุ์ปลาและศึกษาการทำธุรกิจปลาโค่ยจากฟาร์มที่ถือได้ว่ามีชื่อเสียงและใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งของโลก ในช่วง 5 ปีที่ฮิโรกิทำงานอยู่ที่ซาไกฟิชฟาร์ม เขาค่อยๆได้เรียนรู้ว่าการเพาะพันธุ์ปลาโค่ยนั้นน่าตื่นเต้นเพียงใด หลังจากนั้นเขาได้นำประสบการณ์ที่ได้นั้นกลับมาช่วยพ่อของเขาทำงานที่ฟาร์มเต็มกำลังความสามารถในฐานะผู้เพาะพันธุ์ปลาโค่ยรุ่นใหม่ไฟแรง
ฮิโรกิซึ่งตอนนี้อายุ 37 ปี ได้กลายมาเป็นผู้ดูแลกิจการทั้งหมดของฟาร์มเต็มตัว เขาได้พูดถึงปลาโชว่าว่า “โชว่าเป็นสายพันธุ์ที่การพัฒนายังไม่ถึงจุดอิ่มตัวหรือยังไม่นิ่งมากเหมือนกับโคฮากุ(Kohaku)และซันเก้ (Sanke) โคฮากุเป็นสายพันธุ์ที่นิ่งกว่าสายพันธุ์อื่นและถูกจัดให้เป็นมาตรฐานหรือตำราไปแล้ว ลูกค้าส่วนมากต้องการให้โคฮากุเป็นโคฮากุอย่างที่มันควรจะเป็น และแน่นอน โคฮากุอย่างที่ทราบกันดีว่าเป็นสายพันธุ์รับความนิยมมากที่สดในหมู่นักเลี้ยง รองลงมาก็เป็นซันเก้ซึ่งได้รับความนิยมมากเช่นเดียวกัน ในทางตรงกันข้ามนักเลี้ยงปลาโชว่าแต่ละคนก็มีความชอบปลาโชวาในแบบของตัวเอง ถึงแม้ว่าสายพันธุ์โชว่าจะยังไม่นิ่ง บางคนอาจพบความงามของมันได้โดยไม่ยาก ซูมิของโชว่าเปลี่ยนแปลงอย่างมากในทุกๆปี และโชว่าที่ยังไม่เป็นที่นิยมมากในวันนี้สามารถเป็นสายพันธุ์ที่ได้รับความนิยมสูงสุดได้ในอนาคต” (ผู้เรียบเรียงเห็นด้วยในประเด็นนี้ ซึ่งจะเห็นได้ว่าในงานประกวดปลาโค่ยที่ใหญ่ที่สุดในโลกอย่าง AJNPA All Japan Combined Nishikigoi Show ในรอบ 6 ปีหลังนี้มีปลาโชว่าได้รางวัล Grand Champion ถึงสามรางวัล คือ ในปี 2005 รางวัลตกเป็นของโชว่าของมารูยาม่า (Maruyama Koi Farm) ปี 2007 รางวัลตกเป็นของโชว่าของไดนิชิ (Dainichi Koi Farm) และ ปี 2009 เป็นโชว่าของมายาโตยา (Mayatoya Koi Farm) ที่ครองรางวัลใหญ่สูงสุดนี้ (รูปที่ 3))
(ก)
(ข)
(ค)
รูปที่ 3 AJNPA All Japan Combined Nishikigoi Show (ก) ปี 2005 โชว่าของมารูยาม่า (ข) ปี 2007 โชว่าของไดนิชิ (ค) ปี 2009 โชว่าของมายาโตยา
ฮิโรกิกล่าวว่า “มันเป็นสิ่งที่น่าสนใจมากๆ สำหรับเราที่โชว่าขนาดใหญ่และคุณภาพดีๆนั้น จะมีลักษณะที่ดูไม่ดีตอนที่มันยังเล็ก และสิ่งที่กล่าวมานี้ทำให้เรานึกถึงเริ่องราวของคุณ Forrest Gump และอาจพูดได้ว่า สายพันธุ์โชว่าอาจเทียบได้กับช๊อคโกแล็ตกล่องหนึ่งและคุณอาจไม่รู้เลยว่าช๊อคโกแล็ตแบบไหนที่คุณจะได้มาซึ่งอาจจะถูกใจคุณหรือไม่ก็ได้” ฮิโรกิได้กล่าวต่ออีกว่า “โชว่าเป็นสายพันธุ์ที่ซับซ้อนแต่มีความน่าสนใจไม่เพียงแต่กับผู้เลี้ยงเองมันยังเป็นอะไรที่ซับซ้อนสำหรับผู้เพาะพันธุ์อีกด้วย ผู้เพาะพันธุ์ควรสามารถแยกแยะปลาโชว่าในวัยอ่อนซึ่งมีสีแดงไม่ชัดเจนและสีดำที่ยังไม่แสดงออกเต็มที่ได้ว่าปลาตัวนั้นเป็นปลาที่มีศักยภาพหรือไม่ ความไม่ชัดเจนของโชว่านี้จะเป็นเครื่องพิสูจน์ทักษะของผู้เพาะพันธุ์ปลาโค่ยได้เป็นอย่างดี สำหรับอูเอะโน่โค่ยฟาร์ม พวกเราชอบที่จะผลิตปลาโชว่าที่มีรูปร่างที่ดี งดงามและได้คุณภาพดีๆ แบบธรรมชาติ ซึ่งแน่นอนพวกเราหวังว่ามันจะเป็นปลาโชว่าที่เป็นที่รักและเป็นที่ชื่นชอบของผู้เลี้ยงตลอดไป”
ปัจจุบันเป็นที่ทราบกันดีว่าปลาโชว่าของอูเอะโน่สามารถเลี้ยงให้เป็นปลาที่มีขนาดใหญ่ได้ พวกเขาผลิตปลาโชว่าที่มีสีแดงเหมือนกับแอปเปิ้ลสีแดงสว่าง มีซูมิที่ดูหนักแน่นพร้อมกับการมีโครงสร้างของปลาขนาดใหญ่ ความน่าสนใจอีกอย่างของปลาอูเอะโน่โชว่าก็คือ มันจะไม่แสดงศักยภาพออกมาเต็มที่จนกว่าจะมีอายุมากกว่าหกปี และหากจะส่งปลาเข้าประกวดพวกเขาไม่แนะนำให้ลงประกวดตอนปลามีขนาดเล็กแต่ควรส่งปลาอูเอะโน่โชว่าเข้าประกวดตอนที่ปลามีขนากเกิน 80 เซนติเมตร ซึ่งตอนนั้นมันจะแสดงศักยภาพที่มีออกมาเต็มที่และแน่นอนมีโอกาสสูงสุดที่จะได้รางวัลใหญ่
คุณภาพปลาโชว่าของอูเอะโน่เป็นที่สนใจไม่เพียงแต่ในกลุ่มนักเลี้ยงเท่านั้น ฟาร์มผู้เพาะพันธุ์เองก็ต้องการปลาโชว่าของพวกเขามาเป็นพ่อแม่พันธุ์ เมื่อครั้งที่โทราโซ่โค่ยฟาร์ม (Torazo Koi Farm) ซึ่งเป็นหนึ่งในฟาร์มปลาโค่ยที่มีเชื่อเสียงมองหาพ่อแม่พันธุ์โชว่ามาทดแทนปลาที่สูญเสียไปจากเหตุการณ์แผ่นดินไหวครั้งใหญ่ในนิอิกาตา พวกเขาได้เลือกเก็บปลาโตไซโชว่าคุณภาพสูงของอูเอะโน่จำนวนมากไว้สำหรับเป็นพ่อแม่พันธุ์โชว่าของฟาร์มในอนาคต แม้ในหนังสือ Nishikigoi Mondo ซึ่งเป็นหนังสือเกี่ยวกับปลาโค่ยในรูปแบบถาม-ตอบ เขียนโดยบุคคลที่มีชื่อเสียงระดับปรมาจารณ์ในวงการปลาโค่ยของญี่ปุ่น และจัดทำโดย International Nishikigoi Promotion Center (INPC) ยังกล่าวถึงปลาโชว่าของอูเอะโน่ไว้ในหนังสือเล่มนี้ ในหน้า 115 ว่า
คำถาม ปลาโชว่าจากฟาร์มใดเป็นปลาโชว่าที่มีชื่อเสียงที่ไม่ได้อยู่ในแถบนิอิกาตา ?
ตอบ ปลาโชว่าของอูเอะโน่ เมืองคูมาโมโต เป็นโชว่าที่มีคุณภาพสูงและกำลังได้รับความนิยมมากในปัจจุบัน
โตชิฮิโร่มีความมุ่งมั่นตั้งแต่เริ่มก่อตั้งฟาร์มแล้วว่าจะผลิตปลาโชว่าให้มีขนาดใหญ่ แน่นอนว่าโชว่าพ่อแม่พันธุ์ที่เขาใช้เป็นโชว่าจากซาไก แต่ก็ไม่ใช่ว่าปลาโชว่าของซาไกทุกตัวจะมีขนาดใหญ่หรือได้รางวัลใหญ่จากงานประกวด ด้วยเหตุนี้โตชิฮิโร่และฮิโรกิต้องมีสายตาที่เฉียบคมในการคัดเลือกปลาพ่อแม่พันธุ์ ในแต่ละปีพวกเขาใช้พ่อแม่พันธุ์โชว่าจำนวนแปดคู่ในการเพาะพันธุ์ และในปัจจุบันได้มีการนำปลาโชว่าของไดนิชิมาเป็นพ่อแม่พันธุ์เพื่อพัฒนาสายพันธุ์โชว่าของพวกเขาที่มีลักษณะเฉพาะตัวไม่เหมือนใคร เพื่อให้ได้ปลาโชว่าที่มีขนาดใหญ่โครงสร้างดี สีขาวดี ลวดลายซูมิดีสวยงามและคุณภาพสูง สิ่งที่น่าสนใจเกี่ยวกับการเพาะพันธ์ปลาของอูเอะโน่ที่ไม่เหมือนใครก็คือพวกเขาจะไม่ยึดติดที่จะใช้ปลาแม่พันธุ์ตัวเดียวเสมอ แต่จะใช้ปลาแม่พันธุ์ใหม่ตามความเหมาะสม ทั้งนี้ก็เพราะว่าจากประสบการณ์พวกเขาพบว่าปลาแม่พันธุ์ที่ให้ลูกคุณภาพดีในครั้งแรกไม่สามารถให้ผลผลิตที่ดีในฤดูการผสมพันธุ์ที่สองและที่สามเสมอไป
(ก)
(ข)
(ค)
รูปที่ 4 (ก) โชว่าของอูเอะโน่ที่นาริตะโค่ยฟาร์มนำมาลงโฆษณาขายในหนังสือ Nichirin เล่มที่ 489 เดือนกันยายน 2008 (ข) และ (ค) โชว่าคุณภาพสูงของอูเอะโน่ที่นาริตะโค่ยฟาร์มนำมาประมูลในงาน The 1st Super Breeder Auction 2009 (รูปภาพจาก http://www.narita-koi.com/english/)
(ก)
(ข)
(ค)
(ง)
รูปที่ 5 (ก) อูเอะโน่โชวา ขนาด 86 เซนติเมตร เจ้าของรางวัล Grand Champion จากงานประกวด The 35th ZNA Kinki District Nishikigoi Show 2006 และได้ขึ้นปก Nichirin เล่มที่ 450 เดือนมิถุนายน 2005 (ข) อูเอะโน่โชวา ขนาด 60bu เจ้าของรางวัล Grand Champion จากงานประกวด The 4th Gunma Karinkai Young Koi Show (ค) Adult Champion จากงานประกวด The 33rd Kyushu District Koi Show และ75bu Champion จากงานประกวด The 32rd Kyushu District Koi Show และ (ง) Best in Size Rin’oh Prize 75bu จากงานประกวด The 45th ZNA All Japan 2009
(ก)
(ข)
รูปที่ 6 ตัวอย่างพัฒนาการของอูเอะโน่โชวาที่เลี้ยงในประเทศไทย (ก) อูเอะโน่โชวา ขนาด 65 เซนติเมตร ของคุณโกวิท ปทุมนากุล และ (ข) อูเอะโน่โชวา ขนาด 67 เซนติเมตร ของคุณดวงกมล แม้นศิริ
ในปัจจุบันปลาโชว่าของอูเอะโน่ได้เริ่มเป็นที่รู้จักมากและได้รับความนิยมมากขึ้นทั้งในหมู่นักเลี้ยงชาวญี่ปุ่นเองและชาวต่างประเทศโดยเฉพาะประเทศในยุโรป แม้แต่นาริตะโค่ยฟาร์มซึ่งปัจจุบันเป็นดีลเลอร์ปลาโค่ยอันดับหนึ่งในญี่ปุ่นก็ได้เริ่มนำปลาโชว่าของอูเอะโน่คุณภาพสูงมาขายและจัดประมูลทุกปี (รูปที่ 4)) ปลาโชว่าของอูเอะโน่ได้รับรางวัลจากงานประกวดมากมาย เช่น รางวัล Grand Champion จากงานประกวด The 35th ZNA Kinki District Nishikigoi Show 2006 รางวัล Grand Champion (60bu) จากงานประกวด The 4th Gunma Karinkai Young Koi Show รางวัล Adult Champion จากงานประกวด The 33rd Kyushu District Koi Show รางวัล 75bu Champion จากงานประกวด The 32rd Kyushu District Koi Show และรางวัลล่าสุด Best in Size Rin’oh Prize 75bu จากงานประกวด The 45th ZNA All Japan 2009 เป็นต้น (รูปที่ 5) สำหรับในประเทศไทยได้มีการนำเข้าปลาโชว่าของอูเอะโน่จำนวนไม่มาก (ประมาณไม่เกิน 30 ตัว) โดยคุณเทพสิทธิ์ โรจน์รัตนาดำรง แห่ง Smile Koi Farm ผู้เรียบเรียงได้มีโอกาสซื้อปลาโชว่าของอูเอะโน่ชุดนี้มาเลี้ยงเมื่อประมาณเดือนพฤษภาคม ปี 2552 เป็นปลานิไซจำนวน 6 ตัว ได้แบ่งให้เพื่อนไปเลี้ยงส่วนหนึ่งและปัจจุบันเหลือเก็บไว้เลี้ยงจำนวน 2 ตัว ปลาที่โดดเด่นในล็อตนี้ มี 2 ตัว ตัวหนึงเป็นโชว่า ขนาด 65 เซนติเมตร ของคุณโกวิท ปทุมนากุล และอีกตัวขนาด 67 เซนติเมตร ของคุณดวงกมล แม้นศิริ โชว่าตัวแรกเป็นปลาเพศเมียที่มีโครงสร้างสมส่วน ลวดลายสวยงาม คุณภาพผิวขาวดีมาก ผิวเป็นมัน มีแดงที่ลึกแบ่งเป็นสองตอน มีซูมิที่วางลงตัว สมดุลย์ ซูมิที่ส่วนหัวดูคล้ายสร้อยคอเครื่องประดับ เจ้าของปลาเลยตั้งชื่อว่า “น้องสร้อย” จุดเด่นของปลาตัวนี้อยู่ที่ซูมิบนขาวบริเวณกลางลำตัวที่มีขนาดใหญ่ ทำให้ปลาดูทรงพลัง ครีบว่ายมนและมีโมโตกูโร่(Motoguro) ที่สวยงาม เป็นปลาที่มีพัฒนาการที่ดีและมีอนาคต สำหรับโชว่าตัวที่สองเป็นคินไดโชว่า (Kindai show, โชว่าที่มีพื้นสีขาวเยอะ มีสีดำและแดงน้อย) เพศเมียที่เจ้าของได้ตั้งชื่อเธอว่า “เบียงก้า (Bianca)” เนื่องจากการมีพื้นสีขาวและความขาวที่น่าประทับใจยิ่งของเธอนั่นเอง โดยรวมแล้วปลาตัวนี้มีโครงสร้างดี ลำตัวยาว มีแดงและดำหรือซูมิวางในตำแหน่งที่น่าลุ้น โดยเฉพาะซูมิที่กลางลำตัว ซึ่งเมื่อปลาโตขึ้นหากซูมิเป็นอย่างที่คาดหวังไว้คือวิ่งเชื่อมต่อกันตรงช่วงกลางลำตัวจะทำให้ดูมีความสมดุลย์กับผืนสีแดงซึ่งวางอยู่ในตำแหน่งที่รอให้ซูมิเกิดขึ้นมารับอย่างสวยงาม พร้อมกับการมีส่วนหางที่เปิดมีสามสีรวมกันอยู่อย่างลงตัวได้สัดส่วน นอกจากนี้ปลายังมีสีแดงทีปากโดยธรรมชาติที่เรียกว่าคุจิเบนิ (Kuchibeni) เพิ่มเสน่ห์ให้กับปลา และมีซูมิวิ่งจากปากผ่านหน้าไปแยกสาขาออกต่อไปยังโมโตกูโร่ ตรงครีบว่ายที่มนและสวยงามทั้งสองข้าง มองดูคล้ายพลุที่พุ่งขึ้นไประเบิดบนท้องฟ้าเจิดจรัส เจ้าของปลาคาดหวังว่าปลาทั้งสองตัวนี้จะมีพัฒนาการที่ดีและเมื่อจบจะเป็นปลาโชว่าที่สวยงามที่สุดตัวหนึ่งในอนาคต และแน่นอนจะเป็นการพิสูจน์ชื่อเสียงของอูเอะโน่โค่ยฟาร์มของนักเลี้ยงชาวไทยอีกทางหนึ่ง
สำหรับสองพ่อลูกอูเอะโน่จะเห็นว่าพวกเขารักปลาโชว่าเป็นชีวิตจิตใจ และเป้าหมายของพวกเขาคือการพัฒนาปลาโชว่าที่พวกเขาเพาะพันธุ์ขึ้นได้รางวัล All Japan Grand Champion ในอนาคตอันใกล้นี้ และอย่างไม่มีข้อสงสัยเลยว่าอูเอโน่โค่ยฟาร์มจะเป็นหนึ่งในผู้เพาะพันธุ์ปลาโชว่าที่ดีที่สุดในโลกอย่างแน่นอน
ขอขอบคุณ คุณโกวิท ปทุมนากุล (govit P) สำหรับภาพถ่ายล่าสุดของน้องสร้อยและเบียงก้า ผศ.ดร.ดวงกมล แม้นศิริ สำหรับข้อมูลของเบียงก้า และคุณเทพสิทธิ์ โรจน์รัตนาดำรง แห่ง Smile Koi Farm ที่ได้นำเข้าปลาโชว่าของอูเอโน่โค่ยฟาร์มมาให้ชาวไทยได้เลี้ยง
เอกสารอ้างอิง [1] Visiting a breeder: Ueno Fish Farm, Nichirin, No. 454, October 2005, page: 42-45
[2] My proud koi, Nichirin, No. 450, June 2005, page: 1
[3] Visiting a breeder: Kiryu Nishikikoi, Nichirin, No. 487, 2008, page: 46-49
[4] Nichirin, October, No. 487, 2008, page: 19
[5] Nichirin, September, No. 489, 2008, Advertisement page
[7] http://www.japan-nishikigoi.org/show_40e.html
[9] Hoshino, S. and Fujita S., Nishikigoi Mondo, NABA Corporation, Tokyo, 2009
[10] Nichirin, January, No. 505, 2010, page: 14
